DİŞ SAĞLIĞI MÜZESİ

Türkiye’nin İlk Diş Sağlığı Müzesi: Diş Sağlığı Müzesi

Öykü Koç
Diş sağlığı, bireylerin genel sağlık durumu için hayati bir öneme sahiptir ve bu alanda farkındalık yaratmak, toplum sağlığının gelişimine katkıda bulunmaktadır. Diş Malzemeleri Sanayici İş Adamları Derneği (DİŞSİAD) tarafından 2022 yılında kurulan Diş Sağlığı Müzesi, bu amacı benimseyerek Türkiye’nin ilk ve dünyanın 8. Diş Sağlığı Müzesi olarak açıldı. Müze, farklı temaları ve benzersiz koleksiyonu ile diş hekimliği mesleğinin tarihini, diş sağlığının önemini ve endüstri mirasını ziyaretçilere tanıtmayı hedefliyor.
Müzenin teması, Dişin Arkeolojisi, Dişin Anatomisi, Ağız Bakımı, Diş Hastalıkları ve Diş Hekimliği gibi başlıklardan oluşmaktadır. Bu bölümler, ziyaretçilere diş sağlığının farklı yönlerini keşfetme fırsatı sunuyor. 18. ve 19. yüzyıllara ait diş endüstri mirasıyla ilgili objeler ve belgeler, modern müzecilik teknikleri kullanılarak sergilenmekte ve geçmişin diş sağlığı uygulamalarını anlamamıza yardımcı olmaktadır. Müze, sadece tarihî bir perspektif sunmakla kalmıyor, aynı zamanda ziyaretçilere günümüzdeki diş sağlığı alışkanlıklarını geliştirme konusunda da rehberlik etmektedir.
Mekânın, Müze Uzmanı Dilara Delen, Amerika, İngiltere, Avustralya gibi ülkelerde bulunan diş sağlığı müzelerinin varlığına dikkat çekiyor. Ancak Diş Sağlığı Müzesi’nin Türkiye’de bu alanda bir ilk olduğunu vurgulayarak, hem diş hekimliği mesleğini hem de toplumun diş sağlığı konusundaki bilincini artırmak amacıyla bu projenin hayata geçirildiğini belirtiyor. Müze aynı zamanda çocuklar için de özel etkinlikler düzenleyerek, gelecekteki nesillerin diş sağlığına daha duyarlı bir şekilde yaklaşmasına katkı sağlamayı hedefliyor.
IDEX -İstanbul Ağız- Diş Sağlığı, Cihaz ve Malzemeleri Fuarı CEO’su Alkan Usta, müzenin oluşumu ve amacı hakkında daha fazla bilgi veriyor. Diş Malzemeleri Sanayici İş Adamları Derneği’nin 250 üyesiyle, diş sağlığı ve malzemeleri sektörünün yüzde 90’ını temsil eden bir dernek olduğunu ifade ediyor: “Müze, dernek üyelerinin destekleriyle hayata geçmiş ve üyelik aidatlarıyla ve fuar gelirleriyle finanse edilmiştir. Müze binasının satın alınmasının yanı sıra, farklı alanlar için tasarlanmış bölümler oluşturulmuş ve gelecekte daha geniş bir alanı kapsayacak şekilde büyüme hedefi bulunmaktadır.”
OSMANLI DÖNEMİNE TARİHLENEN DAVYE
Diş Sağlığı Müzesi’nin koleksiyonunda 1898 yılına tarihlenen, diş hekimlerinin dişleri çekmek için kullandığı “davye”, halk arasında söylendiği biçimde “kerpeten” bulunmaktadır. Bu davyenin üzerinde Osmanlı Türkçesi yazısıyla “Gülhane Seririyat Hastanesi” yazmaktadır. Ayrıca üzerine Osmanlı arması, ay yıldız motifi kazıma tekniği ile işlenmiştir. Diş Sağlığı Müzesi’nin koleksiyonunda yer alan davyenin dönemin tıp tarihini yansıtmasının yanı sıra, estetik anlayışını ve yapım teknolojisinin yansıtması açısından da önem arz etmektedir.

Müze duvarlarında rastladığımız diş sağlığı tarihinden bir öenmli tablo ve şahsı burada anmak isteriz:
MUM IŞIĞINDA DİŞÇİ, 1660-1665, GERRİT DOU, HOLLANDA
Johannes Vermeer ve Pieter de Hooch’un çağdaşı olan Gerrit Dou, doğduğu Leiden şehrindeki “ince ressamlar” olarak adlandırılan sanat akımının kurucusuydu. Bu akım, eserlerinin minyatür detayları ve cilalanmış yüzeyleri ile dikkat çeker. Dou, Mum Işığında Dişçi adlı eserinde, nesnelerin detaylı betimlemesi, yapay ışığın etkileri ve duygusal durumların inceliklerini göstererek efsanevi yeteneğini sergiler.
Diş çekimi sahnesi, 17. yüzyıl Hollanda ve Flaman sanatında sıkça resmedilen bir konudur. Dou, bu sahnenin tanıdık bileşenlerini eserine dahil eder; sabırla bekleyen hasta ve endişeli izleyici, burada şüphesiz karısıdır. Dou’nun görsel zekâsı, tablonun detaylarında kendini gösterir.

CERRAHİYYEYİ İLHANİYE, ŞERAFETTİN SABUNCUOĞLU
Fatih Sultan Mehmet döneminin ünlü hekim ve cerrahlarından olan Sabuncuoğlu Şerafettin, Amasya’da doğmuştur. Amasya’daki darüşşifada tıp eğitimi aldıktan sonra burada hekimlik yapmaya başlamıştır. Sabuncuoğlu cerrahlık konusunda üç önemli eser yazmıştır. En önemli eseri, Kitab-ı Cerrahiyye-i Al Haniye’dir. Konularını minyatürlerle anlatan ve Fatih Sultan Mehmet’e ithaf edilen kitap, İslam tıbbına büyük bir yenilik getirmiştir. Hattat Şerafeddin Sabuncuoğlu, bilinen ilk Türkçe resimli tıp eserlerini yazmıştır. Sabuncuoğlu’nun kaleme aldığı Cerrahiye-i İlhaniyye eseri, diş hekimliği bilgilerini içerir ve minyatürlerle dönemin tedavi uygulamalarını da gösterir.

Kutu—————
GÜLHANE SERİRİYAT HASTANESİ
Türk tıp dünyasına bir asırdan fazla süredir hizmet vermekte olan Gülhane Askerî Tıp Akademisi, Topkapı Sarayı surları içinde Gülhane Seririyat Hastanesi adıyla II. Abdülhamit’in doğum günü olan 30 Aralık 1898’de sade bir törenle açılmıştır.
1912 yılında adı değiştirilerek Gülhane Tababet-i Askeriye (GATA) Tatbikat Mektep ve Seririyatı adını almıştır. Gülhane Hastanesi, 1918 – 1923 yılları arasında İstanbul’un işgali döneminde Gümüşsuyu’na nakledilmiş ve Kurtuluş Savaşı döneminde burada hizmete devam etmiş; işgal bittikten sonra eski binalarına geri dönmüştür.
Diş Sağlığı Müzesi, diş sağlığının önemine dikkat çekmek ve tıp geçmişini anlamak isteyen ziyaretçilere eşsiz bir deneyim sunmayı sürdürecektir. DİŞSİAD ve müze ekibi, gelecekte daha büyük alanlar ve zenginleştirilmiş koleksiyonlarla, toplumun genel sağlığına katkıda bulunma hedefiyle büyümeye devam edecektir.