Yapay Zeka ve Geleceğin Meslekleri

Yapay Zekâ ve Geleceğin Meslekleri

Yapay Zekâ (AI)

Said Ercan

Yapay zekâ (Artificial intelligence/AI) teknolojileri hayatımızı çepeçevre sarmış durumda, gün geçmiyor ki yeni bir yapay zekâ haberi duymayalım. Yapay zekâ tarafından yazılan senaryolar, yapılan resimler, ameliyatlar, hologram yapay zekâ sanatçıları, metin yazarları yaygınlaşıyor, hatta Japonya’nın Tama şehrinde ilk yapay zekâ belediye başkan adayı bile çıktı. 

Transhümanizm çalışmaları ile robotlara insansı özellikler aktarılmaya başlandı. Böylece smart (akıllı) robotlar cobot (comminicatin – iletişim kuran robot)’a dönüşüyor. Gelecekte yapay zekânın insan zekâsının ötesine geçerek, medeniyeti ve insan doğasını radikal bir biçimde değiştireceğine dair bir hipotez oluştu: tekilselleşme (singularity) yani teknolojik tekillik. Bu şu demek aslında, iş yapış modeli bütünüyle değişecek.

Yapay zekâ hayatımıza hızlı bir giriş yaparken özellikle gençleri kariyer ve iş noktasında bir telaş sardı. Milyonlarca insan yapay zekâ sebebiyle ya iş bulamayacak ya da işsiz kalacak. Endüstri 4.0 Çin’in ucuz iş gücüne karşı, Almanya başta olmak üzere Batılı gelişmiş ülkelerin buldukları otomasyon bazlı bir çözüm. İyi tarafı kas gücünün değil, kafanın, zekânın kullanacağı meslekler yükselişe geçecek. Ancak burada insanları işlerinden edecek yapay zekâ robotlar devreye giriyor. Peki, bu işsiz ordusuna katılmamak için ne yapmak gerekiyor? 

Kendini geliştirmek, teknolojiyi takip etmek, zamanın gerisinde kalmamak, dünyada yükselen sorunlar hakkında çözüm önerileri sunmak, network ağını genişletmek, sosyal medyayı mesleki anlamda doğru kullanmak, orijinal benzersiz içerikler üretmek ve tabi yaşadığı topluma değer katmak …

Ben robotları taklit eden kişi ve işlerin maalesef hüsrana uğrayacağını düşünüyorum, daha fazla robotlaşmak değil, insanlaşmak iş olarak geri dönecek, yani dünyada daha fazla robota değil insana ihtiyaç olacak. Yapay zekâ robotlar bizim düşünerek yaptığımız her şeyi yapabilecek belki ama ya düşünmeden, duygusal olarak yaptığımız şeyler, onları nasıl gerçekleştirecek?

Yapay zekânın karmaşık planlama, kavram oluşturma, yüz mimik koordinasyonu, duygusal analiz gerektiren işleri yapamayacağı ortada. Diğer taraftan insanla iletişim kurması ve “sohbet” etmesi mümkün görünüyor ama empati yapması, hatta paradigma oluşturması da mümkün değil. Bisiklet sürmek gibi bazı yetenek ve yaşam becerisi gerektiren düşünmeden yaptığımız işleri de yapamıyor. Tabii bunlar 1. nesil yapay zekâ teknolojisi için söylediğimiz şeyler. 1. nesil dijital mimariyi insan inşa edecek. 2. nesli ise bir başka yapay zekâ sistemi kuracak. Onun sınırları ne olur, yetenekleri neyi kapsar, bugünden tahmin etmek zor.

BİG DATA YAPAY ZEKÂNIN OLMAZSA OLMAZI

Yaşanan teknolojik değişim pandeminin de etkisiyle son 2 yılda tarihte hiç olmadığı kadar arttı. Dünya genelinde son 1 yılda 500 milyon yeni sosyal medya kullanıcısı dijital ağa katıldı. Her kullanıcı yeni veri demek. Data madenciliği ciddi bir meslek artık ve yapay zekâ çalışmaları için data (veri) ne kadar çok olursa o kadar iyi. Sosyal ağlarda inanılmaz bir data aktarımı var, google, facebook gibi büyük şirketler bu bilgileri bir şekilde kullandırıyorlar. Ülke vatandaşlık datalarının korunması için Avrupa’da General Data Protection Regulation (Genel Veri Koruma Yönetmeliği), Türkiye’de ise Kişisel Verilerin Korunması Kanunu yürürlüğe girdi.

GELECEĞİN MESLEĞİ: YAPAY ZEKÂ MÜHENDİSLİĞİ

Yapay zekâ, yazılım ve bilgisayar mühendisliği içinde sadece bir kodlama dili aslında. Gelecekte en fazla ihtiyaç duyulan alanlardan biri. Gerçi günümüzün en önemli meslekleri arasında yapay zekâ mühendisliği de sayılıyor, fakat bu alan yeterli seviyede değil. Örnek olarak deepfake ile üretilmiş bir videoyu doğrulama yapabilecek bir sistem henüz yok.

Gelecekte önce 5G’nin, 2030 yılına kadar da 6G’nin kullanıma sunulması bekleniyor. Bunlarla birlikte IoT, yani “nesnelerin interneti” tam olarak hayata geçecek. IoT ile cansız tüm nesneler birbirlerine, hatta insanlara da bağlanacaklar. Bugüne kadar birçok nesneyi kontrol edebilen insanoğlu nesnelerin tahakkümünden kurtulamayacak. Fijital (fiziksel+dijital) evren tamamen dijitale dönecek. 

Kısaca, on yıl içinde Jetgiller çizgi filminde izlediklerimiz büyük oranda gerçekleşecek. Bunun yanında küresel ısınma ve iklim krizi konularını ve yapay zekânın bu problemlerin önüne geçilmesindeki rolünü epey konuşacağız. 

YAPAY ZEKÂNIN ÇOĞUNLUKLA ELE GEÇİRECEĞİ MESLEKLER 

Mavi yaka işçilikler, taksicilik-şoförlük, noter ve avukat hizmetleri, acentacılık, postacılık, hosteslik, mali müşavirlik, yatırım uzmanları, laboratuvar uzmanlığı, sigortacılık, emlakçılık, güvenlik sektörü, garsonluk, kasiyerlik, tercümanlık, bir kısım doktorluk, hakemlik, reklamcılık, banka memurluğu, öğretmenlik, kuryelik.