HER ŞEY FEVKALADE
Resim yapan bir müzisyen, fotoğraf sergisi açan bir roman yazarı, seramik çalışan ünlü bir ressam, beste yapan bir mimar, mobilya tasarlayan bir tiyatro oyuncusu… Sanatın bir dalında şöhret sahibi olmuş veya belli bir alanda eser verdiği bilinen sanatçıları, sanatın başka bir kolunda üretim yaparken gördüğümüzde çoğunlukla şaşırıyoruz. İster istemez yoğunlaştığı alanla kıyaslıyoruz. Halbuki sanatçılar bu yönelimleriyle, sanatın çok yönlülüğünü, disiplinlerarası çalışmalara elverişli olduğunu, dalların birbirini beslediğini ve tetiklediğini ortaya koymuş oluyor. Bu sanatçılardan biri de Faik Kırımlı.
Çini sanatında ‘ustaların ustası’ olarak bilinen, çini sanatını arşivlerin dehlizlerinden çekip çıkaran ve yeniden hak ettiği itibarı geri kazandıran, 16. Yüzyılda kullanılan İznik/ Mercan Kırmızısı’na en yakın tona uzun uğraşlar sonucu ulaşan Faik Kırımlı, aynı zamanda gravür sanatçısı ve ressam.
Fatih Belediyesi ve Galeri Kalem Güzeli iş birliğiyle Kadırga Sanat Galerisi’nde sanatseverlere kapısını açan Faik Kırımlı Resim Sergisi, sanatçının çini sanatına kıyasla daha az bilinen tuval üzerine yağlıboya eserlerini bir araya getiriyor. Çeşitli koleksiyonlarda yaklaşık 37 adet resmi bulunan sanatçının 28 eseri bu sergide ziyaretçilerin beğenisine sunuluyor. Sanatçının 1958 tarihli ‘İlk Resmi’ adıyla sergilenen natürmort eser dışında tüm tablolar, İbrahim Hakkı Yiğit Koleksiyonu’na ait.
İZNİK ÇİNİSİNDE MERCAN KIRMIZISI’NIN SIRRI
1935 yılında İstanbul’da doğan Faik Kırımlı, gravür sanatçısı, antikacı ve koleksiyoner olarak başladığı sanat hayatına 1960’lı yıllarda çininin girmesiyle, bir ömür hemhal olacağı dalı bulur. Topkapı Sarayı ve Osmanlı arşivlerinde uzun zaman çininin izini sürer. Ardından çiniyle olan meşakkatli mesaisi başlar. Kırımlı, yıllarca İznik çinisinin asırlar önceki yöntemlerini ve malzemelerini tutturabilmek için uğraşır. Vazgeçtiği, fırınını atölyesini yıkıp gözden çıkardığı zaman da olur. Fakat o bıraksa da çini Kırımlı’yı bırakmaz ve sanatçı tekrar arayışlarına döner.
Faik Kırımlı, uzun yıllar, büyük uğraşlar ve maddi manevi fedakarlıkların sonunda İznik çinisinin Mercan Kırmızısı’nın sırrına erer. 16. Yüzyılda kullanılan bu kırmızıya en yakın tona ulaşan isim olarak çini sanatı tarihinde yerini alan Kırımlı, sanatın yaşaması için önce Kütahya’da daha sonra İznik’te kurduğu atölyelerde öğrenciler yetiştirir. İznik’te görevini tamamladığına kani olduktan sonra İstanbul’a dönerek atölyesinde çalışmalarına devam eder.
Ömrünü, vaktini ve kazancını Klasik İznik Çinisi’nin sırlarını çözmeye vakfeden, üç asır öncesinin tekniğini aynı yöntem ve malzemeleri kullanarak diriltmek ve sekteye uğramış kültürel ve sanatsal sürekliliğe yeniden hayat vermek için çabalayan Faik Kırımlı, resimle ve antikayla olan ilişkisini ve kazanımlarını, çini çalışmalarını finanse edebilmek için kullanır.
Vefatının 9. yıl dönümünde “Her Şey Fevkalade” isimli resim sergisiyle, daha az bilinen yönü olan ressamlığıyla anılan Faik Kırımlı; sebat, gayret, tutku, azim, sabır, emek ve fedakarlıkla örülen bir sanat yaşamı bırakır geride. Serginin ismi ise, yaşamı ve sanatı iç içe gören Kırımlı’ya hal hatır sorulduğunda her seferinde “Her Şey Fevkalade” cevabıyla mukabele etmesine yapılan bir atıf ve anmadır.
ÜSTADIN YAĞLIBOYA ESERLERİ
Yakınları Faik Kırımlı’nın yemek pişirmek, tatlı yapmak, ikramda bulunmak vb. gündelik işleri dahi sanatçı hassasiyeti ve estetik kaygı güderek yaptığından bahseder. Bir İstanbul beyefendisidir, entelektüeldir, nazik, zarif ve ince düşüncelidir. Sanatçının yağlıboya eserlerini derleyerek büyük bir koleksiyon oluşturan Mimar İbrahim Hakkı Yiğit, sanatçının eserlerini sıklıkla hediye ettiğini ya da maddi olarak darda olan yakınlarının ihtiyacını karşılamak üzere yine kendi çevresine, koleksiyon merakı ve istidadı bulunan tanıdıklarına sattığı belirtiliyor.
Sergideki tablolarının büyük bölümünün tarihi net olarak kaydedilmemiş olmakla beraber, eserler 2007-2011 yılları arasında sanatçının bizzat kendisinden edinilmiş çalışmalardan oluşuyor.
| ÇİNİDEN TUVALE
Çini sanatıyla iştigal etmek fiziksel olarak yorucu bir uğraştır ve Kırımlı’nın son dönemlerinde gücü buna yetmez. Sanatçı Asmalımescit’teki atölyesini kapattıktan sonra resim ve kitap çalışmalarına ağırlık verir. Çini ile irtibatını hiçbir zaman kaybetmeyen Kırımlı’nın yağlıboya eserlerinde de çinideki renk coşkunluğu gözlenir; tabloların içinde çini resmettiği natürmortların sayısı azımsanmayacak kadar çoktur. Aynı yaklaşımı Feyhaman Duran ve Selim Turan’ın hat levhalı natürmortlarında da görülür. İç içe geçen sanat pratikleri, sanatçıların farklı malzeme ve yöntemlerle ifade şekillerini sürekli diri tuttuklarının da ispatıdır. Faik Kırımlı’nın yağlıboya eserleri üç kategoride incelenebilir; fovizm etkisinde üretilen canlı renklerin kullanıldığı natürmortlar, kübizm ve post-ekspresyonizm izleri barındıran soyut resimler ve yine post-ekspresyonizme yaklaşan manzara resimleri. Çinide kullanılan mercan kırmızısı, lapis laciverdi, zümrüt yeşili, firuze mavisi hem çinili natürmortlarda hem de soyut resimlerde izleyiciyi çeker, avcuna alır. Soyut resimlerindeki sarının tonu ise Kovid 19 pandemisi gündeminden bunalan ziyaretçilere ilaç mahiyetinde…
Resim karşısında imgenin büyüsüne kapılan izleyiciler çağrışımlara hazır olmalıdır: Van Gogh’un sarısı ve ayçiçekleri ile Kırımlı’nın sarısı ve ayçiçekleri arasında gidip gelmek serbest… Manzara resimlerinde çokça başvurduğu mavi ve beyaz tonları, yatay ve düşey çizgilerin bir arada ustalıkla kullanılması ferahlık, mekanda genişlik hissi yaşatıyor. Faik Kırımlı’nın nazarını ziyadesiyle belirleyen çini sanatı, resimlerinde daha çok renk arayışına dönüşüyor ancak sert ve bağıran değil tam tersi dingin, uyum ve ahenk içinde… İbrahim Hakkı Yiğit’in anlatımıyla Faik Kırımlı, sanat ve edebiyat dünyasıyla sıkı bir ilişki içerisindedir ve resim pratiğinde kendisini kasti olarak salt çini tasvirlerinden uzak tutup farklı ifade tarzlarına da yer vermek istemiştir. |
Kadırga Sanat Galerisi Hoca Ali Rıza Salonu’nda ziyarete açılan “Her Şey Fevkalade” Faik Kırımlı Resim Sergisi, kadirgasanat.com adresinden online gezilebiliyor.